Szyjka saksofonu

Istotą szyjki saksofonowej, nazywanej także fajką, jest połączenie korpusu instrumentu z produkującym dźwięk ustnikiem.
Ale nie jest to jedyna rola szyjki.
Dzięki swojemu charakterystycznemu kształtowi, szyjka w istotny sposób kształtuje brzmienie saksofonu.

1) korek, 2) poduszka klapy oktawowej, 3) otwór klapy oktawowej, 4) wzmocnienie krzywizny szyjki, 5) kołnierz ograniczający, 6) ośka mechanizmu klapy oktawowej, 7) dźwignia klapy oktawowej, 8) logo firmy, 9) sprężyna mechanizmu klapy oktawowej, 10) tuleja łącząca szyjkę z korpusem.

Szyjka osadzona w korpusie saksofonu powinna być zablokowana śrubą. Dobrą praktyką jest zwyczajowe dokręcanie śruby. W czasie grania niedokręcona szyjka przemieszcza się względem korpusu i osi saksofonu, powodując wycieranie tulei, jej zużywanie. Po dłuższym czasie zużyta tuleja szyjki (lub zużyta górna część korpusu) powoduje kręcenie się szyjki w korpusie i nie pomaga już nawet mocne dokręcanie śruby blokującej.

1. Uchwyt mocujący lirkę. 2. Śruba mocująca szyjkę do korpusu. 3. Śruba mocująca lirkę. Po przeciwnej stronie śruby blokującej szyjkę wiele saksofonów ma śrubę do osadzania lirki. Taka lirka to mały, przenośny pulpit dla przytrzymywania nut w czasie grania w ruchu (marszu). Śruba lirki powinna być porządnie dokręcona i stale kontrolowana, pod wpływem drgań wykręca się i łatwo ją zgubić.

Szyjka saksofonu to miejsce szczególnie podatne na zanieczyszczania. Wewnątrz szyjki gromadzą się resztki pokarmów, w połączeniu z oparami płynów, śliny i wydychanego powietrza, stanowiące pożywkę dla drobnoustrojów. Po dłuższym czasie nalot w szyjce może mieć nawet kilka milimetrów grubości. Taki nalot zmienia kształt wnętrza szyjki i jej właściwości akustyczne – pogarszając brzmienie i intonację. Utrzymywanie szyjki w czystości jest niezbędne nie tylko z powodów zdrowotnych, ale i muzycznych. Nie rzadziej niż raz w tygodniu należy szyjkę dokładnie umyć letnią wodą z dodatkiem łagodnego detergentu. Dobrze jest przepłukać szyjkę jakimś łagodnym środkiem dezynfekującym (płyn do protez zębowych lub płukania ust). Korek ma za zadanie szczelnie osadzić ustnik, dając możliwość łatwego przesuwania ustnika w czasie czynności strojenia saksofonu. Nie może być jednak osadzony zbyt luźno, bo to spowoduje przesuwanie ustnika (zmianę stroju) w trakcie grania. Luźno osadzony ustnik to także zaburzenia drgań układu stroik – ustnik – saksofon i w konsekwencji gorsze brzmienie.
Grubość korka na szyjce powinna być tak dopasowana, żeby ustnik umocowany był stabilnie, bez żadnych luzów, a jednocześnie dał się przesuwać jedną ręką, nawet w trakcie grania.
Duża płaszczyzna korka na szyjce saksofonu powoduje jego wysychanie. Wyschnięty korek ma tendencje do kruszenia się, dlatego korek należy systematycznie smarować wazeliną. Najlepiej wtedy, kiedy zaczyna być zbyt suchy. Zbyt częste smarowanie lub zbyt gruba warstwa wazeliny powoduje ściąganie wazeliny ustnikiem i brudzenie saksofonu bądź futerału. Warstwa wazeliny powinna być możliwie jak najcieńsza.
Co jednak zrobić gdy używamy kilku ustników o różnych średnicach otworów? Bywa, że chcemy sprawdzić inny ustnik lub zabrzmieć inaczej.
Ustnik o mniejszej średnicy zgniata korek powodując, że powrót do poprzedniego komfortu jest niemożliwy.
Zbyt gruby korek na szyjce to także problem. Można go spiłować drobnoziarnistym papierem ściernym, ale uzyskanie idealnego kształtu okręgu korka na szyjce jest w ten sposób trudne i wymaga wprawy. Dlatego piłowanie lepiej odłożyć jako rozwiązanie ostateczne, próbując ugnieść zbyt gruby korek wciskając ustnik z użyciem siły.
Uwaga! O ile w przypadku metalowych ustników siła ta może być spora (trzeba uważać, żeby nie uszkodzić fajki lub mechanizmów klapy oktawowej), to przy innych ustnikach może dojść do ich pęknięcia! Osadzanie ciasnego ustnika należy przeprowadzać na zdjętej szyjce.