Skale i gamy
W historii muzycznej działalności człowieka wykształciły się różnego rodzaju emanacje muzyczne. U prostych ludów pierwotnych były to śpiewy oparte na kilku nutach, zwykle w ruchu opadającym, o długości fraz ograniczanych oddechem.
Otwory nawiercone w starożytnych piszczałkach wskazują na istnienie powtarzalnych dla różnych instrumentów, charakterystycznych skal, które modyfikowane od starożytnej Grecji, poprzez Średniowiecze i Renesans, zostały w Baroku zwieńczone systemem równomiernie temperowanym. Znany jest on nam dzisiaj jako system dur-moll. Słowo dur pochodzi od słowa durus – twardy, a major – większy. Molis, z języka łacińskiego, oznacza miękki, a minor – mniejszy.
Głównym przejawem tego systemu jest skala majorowa, która charakteryzuje się określoną budową. Tworzą ją dźwięki według następującego schematu:
Sekunda wielka, sekunda wielka, sekunda mała, sekunda wielka, sekunda wielka, sekunda wielka i sekunda mała.
Rozpoczęcie skali od konkretnego dźwięku tworzy gamę. Dla przykładu siedem białych klawiszy od dźwięku C tworzy gamę C major:
C, D, E, F, G, A, B(♮) – zwykle powtarza się także pierwszy dźwięk o oktawę wyżej – C.
Żeby szybko nauczyć się gam warto poznać ich budowę tetrachordalną.
Tetrachord to cztery kolejne dźwięki skali. Skale (zwykle) składają się z dwóch tetrachordów.
Dla skali majorowej są to takie same następstwa dwóch tetrachordów durowych (2w 2w 2m),
2w – sekunda wielka (dwa półtony); 2m – sekunda mała (jeden półton)
przesunięte o kwintę.
Dla przykładu, gama C-major zbudowana jest z następujących tetrachordów:
C D E F G A B(♮) C