Adolf Sax – twórca saksofonu

Wiosną 1841 roku Adolf Sax przeniósł się na jakiś czas do Paryża, gdzie obok uznania jako konstruktora i wynalazcy spotkała go zawiść, napady jadowitych krytyków i średnich muzyków, oszczerstwa, procesy sądowe, a nawet kradzieże. Z drugiej strony, Sax miał wyjątkowa zdolność robienia sobie nieprzyjaciół, wynikającą z arogancji i trudnego usposobienia. 

Historia saksofonu rozpoczęła się najprawdopodobniej w roku w roku 1841, kiedy to przygotowany na wystawę instrumentów w Brukseli pakunek ktoś kopnął w niewyjaśnionych okolicznościach. Pogięty i zniszczony instrument nie nadawał się oczywiście do prezentacji. Sądząc z opisów pakunek zawierał nowy, skonstruowany niedawno instrument – saksofon.

Pierwsza wzmianka o saksofonie, autorstwa Hektora Berlioza, ukazała sie 12 czerwca 1842 roku w paryskim Journal des Debats i ta data została przyjęta za metrykę powstania saksofonu. Saksofon (Le Saxophon ), nazywany po jego wynalazcy, był instrumentem z grupy dętych drewnianych. Miał dziewiętnaście klap, co uczyniło go podobnym do instrumentu ophicleide.

Ustnik, w przeciwieństwie do dętych blaszanych, był podobny do ustnika klarnetu basowego. Co ciekawe, pierwszym, opisywanym saksofonem był saksofon barytonowy; dopiero później, z konieczności nadania większej ruchliwości, Adolf Sax skonstruował alt, tenor i sopran.

Skala pierwszego saksofonu była o siedem dźwięków większa niż późniejsze modele, które Sax przebudował ze względu na gorsze możliwości brzmieniowe najwyższych dźwięków prototypu. Wkrótce po premierze pierwszego saksofonu Adolf Sax zademonstrował swoje instrumenty w Konserwatorium Paryskim, gdzie słuchali go znani wówczas muzycy i kompozytorzy: Auber ( sławny kompozytor La Muette de Portici – opery wykonywanej w Brukseli 21 września 1830, będącej sygnałem dla Rewolucji Belgijskiej ), Halévy, Habeneck, Monnais i inni, którzy chwalili go za nowatorstwo i muzykalność.

Po sukcesie prezentacji Sax otworzył warsztat w Paryżu przy ulicy Saint Georges 10, gdzie zabrał sie energicznie do pracy, nader często jednak popadając w konflikty z zatrudnianymi rzemieślnikami. Na siedemnastego i dwudziestego pierwszego czerwca przypadają daty pierwszych francuskich patentów saksofonowych.

Wiosną 1843 roku rozpoczął produkcję instrumentów blaszanych z nowym mechanizmem obrotowym zamiast tłokowym. W listopadzie 1843 roku , podczas wystawienia opery Don Sebastian Donizettiego muzycy odmówili wykonania partii klarnetu basowego na instrumenie zrobionym przez Saxa. Sax zadeklarował, że wykona ją osobiście ale muzycy zagrozili strajkiem. Sax wspólnie z Donizettim musieli ustąpić. Na początku 1844 roku warsztat Saxa odwiedził Rossi, który urzeczony brzmieniem saksofonu sprowadził go do konserwatorium w Bolonii. Najwierniejszym zwolennikiem saksofonu i talentu Saxa był jednak Hektor Berlioz – gorący propagator nowego instrumentu konsekwentnie wszędzie tam, gdzie koncertował. Od roku 1844 warsztat Saxa odwiedzała śmietanka życia muzycznego, literackiego i społecznego Paryża.

Przy każdej okazji Sax demonstrował możliwości swoich instrumentów podczas improwizowanych koncertów. W tym samym roku Sax otworzył filię fabryki w Anglii, a wkrótce po tym jego młodszy brat Henry wyemigrował do Ameryki, gdzie założył manufakturę instrumentów dętych w Filadelfii. Latem 1844 saksofon został pokazany na „Paris Industrial Exhibision” i prezentowany wobec Króla Louis Philippe de Ségur i Królowej Marie Amelie.

Rok 1845 okazał się przełomowy w życiu Adolfa Saxa. Dopiero wtedy zaczęła przełamywać się stopniowa niechęć muzyków i środowiska muzycznego, chociaż nadal miał wielu wrogów; stopniowo pokonywał zniechęcenie do swojej osoby. Budził olbrzymie kontrowersje, nazywając grupę saxhornów swoim nazwiskiem (protestowali niemieccy konstruktorzy: Stolzel i Blumel).

Opłacani przez przeciwników prawnicy raz po raz pozywali go do sądów,  podważając zasługi przy wynalezieniu saksofonu, Jednocześnie instrument ten zyskiwał coraz więcej zwolenników w wojskowych paradach ulicznych i wśród uczącej się muzyki młodzieży. Wielkim sukcesem była muzyczna oprawa wojskowego święta 26 lipca 1846 roku, w czasie której 1800 muzyków wykonało program z udziałem wielkiej liczby saksofonów, zaaranżowany przez Berlioza. 12 października 1848 roku aż pięciu studentów klasy saksofonu otrzymało stypendia.

Latem 1849 roku Stany Zjednoczone objechała wystawa saksofonów i saxhornów. W 1854 roku Sax opublikował „Saxhorn Method”. Od tego roku Sax systematycznie uzupełniał rodziny saksofonów i saxhornów o nowe instrumenty. Jednak w tym okresie nie powodziło mu się najlepiej: doszło do tego, że Cesarz Napoleon III ratował go od bankructwa.

W 1858 został kierownikiem klasy saksofonu przy Konserwatorium Paryskim, gdzie nauczał przez trzynaście lat. W roku 1870 rząd rozwiązał klasę. Do końca życia żył w biedzie na emeryturze ustanowionej przez rząd. Zmarł w roku 1894.