Ophicleide – czyli o powstaniu saksofonu i jego protoplaście

Instrumentem, który bezpośrednio poprzedzał powstanie saksofonu, produkowanym zresztą w zakładach ojca Adolfa Saxa, była ophicleide – dęty instrument blaszany mierzący około metra wysokości i mający dwudziestopięciocentymetrowy roztrąb. Protoplastą ophicleide był stary instrument dęty – serpent. 

Sarrusofon, skonstruowany przez E. Gautrota, miał za zadanie zastępować obój i klarnet w orkiestrach wojskowych. Swoją nazwę zawdzięcza francuskiemu sponsorowi Gautrota – kapelmistrzowi orkiestry wojskowej – Pierre-Auguste Sarrus. Produkowany był we wszystkich możliwych rozmiarach, od sopranino Es, do kontrabas Es, C i Bb.
Aplikatura sarrusofonu miała wiele cech wspólnych z palcowaniem saksofonu. Różnica polegała na zastosowaniu kilku klap oktawowych. Instrument ten w większych odmianach miał też do niego zbliżone brzmienie, a jego niewątpliwą zaletą, zwłaszcza w orkiestrach dętych, była znacznie mniejsza waga, w porównaniu z saksofonami basowym i kontrabasowym, przy osiąganiu podobnych ambitusów melodycznych.

Po sarrusofon sięgali niektórzy kompozytorzy klasyczni: Igor Strawiński w Trenach, J. Holbrooke w Apollo and the Seamen, Roscoe Mitchell w Four Compositions, I. Paderewski w Symfonii Polonia, w której użył aż trzech sarrusofonów.

W rok po skonstruowaniu pierwszego saksofonu ruszyła produkcja tego instrumentu w zakładach A. Saxa. Co roku wykonywano ich około pięćdziesiąt. Do dzisiaj zachowały się egzemplarze instrumentów wykonane przez Adolfa Saxa.
Po śmierci Adolfa Saxa fabrykę saksofonów objął jego najstarszy syn, Adolf Edward Sax, który około roku 1928 sprzedał zakłady do Selmer Company.

Aż do roku 1935 Selmer produkował saksofony pod nazwiskiem Adolf Sax. Saksofony Saxa były pięknymi dziełami sztuki, brzmiały wspaniale, niemniej miały pewne ograniczenia. Ich skala kończyła się na górnym es, w dole brakowało dźwięku Bb. Nie miały widelca F#, dźwięk G# był słabo osiągalny w szybkich przebiegach, brakowało rolek pomiędzy C i Es. W 1859 roku ujednolicono we Francji strój, na A=435 herców. Do tej pory instrumenty Saxa miewały bardzo różne „A”.

Edward Sax wprowadził kilka ulepszeń, jednak w sumie dosyć nieznacznych; np. rozszerzył ambitus o dźwięk H, w niektórych altach dodawał A. Od 1928 do 1935 saksofony marki Adolf Sax produkowała firma Selmer. Po roku 1935 historia saksofonu łączy się ściśle z historią różnych firm je produkujących.